Yayın Balığı, Yayin Balığı, Gelebicin, Gelebicin Balığı, Cam Yayın Balığı, Cam Balığı

Yayın balığı (Silurus glanis), Adana ve çevresinde Gelebicin Balığı olarakta bilinir tatlı sularda yaşayan, iri yapılı ve bıyıklı bir yırtıcı balık türüdür. Türkiye'nin birçok nehir, göl ve baraj gölünde doğal olarak bulunur.

Vücudu uzun, silindirik ve kaygan bir yapıya sahiptir. Kafası geniştir ve çenesinden çıkan iki uzun bıyık ile dikkat çeker. Bu bıyıklar, gece avlanan yayın balığına çevresini algılamada yardımcı olur. Gözleri küçüktür ve görme yetisi zayıftır, bu yüzden daha çok dokunma duyusu ile hareket eder.

Yayın balığı genellikle gece aktif olur ve dipte yaşar. Besin olarak küçük balıklar, kurbağalar, su canlıları hatta bazen küçük kuşları bile tüketebilir. Yavaş akan veya durgun sularda, özellikle çamurlu ve bitkili bölgelerde yaşamayı tercih eder.

Üreme dönemi ilkbahar sonu ile yaz başı arasındadır. Erkekler yuva yapar ve yumurtaları korur. Uzun ömürlü bir türdür; 20-30 yıl, hatta daha uzun yaşayabilir. Etinin lezzetli olması nedeniyle hem amatör hem de ticari balıkçılıkta rağbet görür.

Ülkemizde Yayın Balığı avcılığı

Türkiye'de yayın balığı avcılığı, belirli kurallara ve yasaklara tabidir. Bu kurallar, balık popülasyonlarının korunması ve sürdürülebilirliğin sağlanması amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenir.

Avlanma Yasağı Dönemi: Yayın balığı için genellikle 15 Mart - 15 Haziran tarihleri arasında avlanma yasağı bulunur. Bu dönem, balıkların üreme mevsimine denk gelir ve yumurtlama alanlarının korunması hedeflenir. Bu tarihler bölgeden bölgeye ve yıldan yıla ufak değişiklikler gösterebilir, bu nedenle avlanma öncesi güncel tebliğleri kontrol etmek önemlidir.

Asgari Boy Sınırı: Yayın balığı için genellikle 70 cm'lik bir asgari boy sınırı vardır. Bu boydan küçük balıkların avlanması yasaktır.

Günlük Limit: Her avcı için günlük avlanma limiti de belirlenmiştir. Bu, genellikle bir veya iki adetle sınırlıdır.

Bu kurallara uymak, hem cezai yaptırımlardan kaçınmak hem de Türkiye'deki yayın balığı popülasyonunun sağlıklı bir şekilde devam etmesini sağlamak için çok önemlidir. Bu nedenle, avcılığa başlamadan önce ilgili mevzuatı dikkatle incelemeni öneririm.

Yasal olarak amatör balıkçılıkta kullanılabilecek tek yöntem olta takımıdır. Avcılık tebliğinde belirtilen limitler dahilinde, olta ile yakalama serbesttir. Ağ, tırıvırı (misina torbası) gibi yasa dışı avcılık yöntemlerinin kullanılması, ciddi cezai yaptırımları beraberinde getirir.

Nasıl tutulur? Hangi yemler kullanılır?

Yayın balığı avcılığında sabır ve doğru ekipman çok önemlidir. Sağlam bir olta makinesi ve en az 15-20 kg dayanıklılığa sahip misina kullanmak gerekir. Yayın balıkları oldukça güçlüdür, bu nedenle dayanıklı bir ekipman şarttır. Genellikle büyük ve keskin bir kanca tercih edilir. Dönerli bir klipsle misinaya bağlanması, misinanın dolanmasını önler. Yemin dipte kalmasını sağlamak için ağır bir kurşun kullanılır. Yavaş akan sularda 150-200 gram, hızlı akan sularda ise daha ağır kurşunlar gerekebilir. Yem takıldıktan sonra olta suya atılır ve balığın yemi alması için beklenir. Yayın balığı yemi aldığında olta ucunda belirgin bir hareket olur.

Yayın balığı, etobur bir balık olduğu için canlı ve kokulu yemleri sever. Yayın balığı avında en etkili yemler canlı yemlerdir. Özellikle küçük balıklar (havuz balığı, kefal, sazan yavrusu), sülük ve solucan (özellikle toprak solucanı) çok sık kullanılır. Canlı yem bulamayanlar için kokulu yemler de iyi bir alternatiftir. Balık kokusu veren sakatat (tavuk ciğeri, kalbi vb.), peynir ve çeşitli yapay kokulu macunlar da işe yarayabilir. Bazı amatör balıkçılar, tavuk ciğeri gibi yemleri sarımsakla marine ederek kokusunu artırır.

Yayın balığı, genellikle geceleri ve sabah erken saatlerde daha aktiftir. Bu nedenle avcılık için en uygun saatler bu zaman dilimleridir.

Yayın balığı, nehirler, göller, baraj gölleri ve bataklıklar gibi tatlı su ortamlarında yaşar. Genellikle yavaş akan ya da durgun, çamurlu tabanlı ve bitki örtüsü bol olan suları tercih eder. Gündüzleri dipte ya da su altındaki kayaların, kütüklerin arasında saklanır, gece avlanmak için ortaya çıkar. Türkiye’de özellikle Sakarya Nehri, Kızılırmak, Meriç gibi büyük akarsularda ve çeşitli göllerde görülür.

Yayın balığının yaşam süresi genellikle 20 ila 30 yıl arasındadır. Uygun koşullarda ve doğal ortamında yaşarsa, bazı bireyler 50 yıla kadar yaşayabilir. Özellikle büyük nehirlerde ve göllerde uzun ömürlü olabilirler.

Yayın balığının yaşam döngüsü şu şekildedir:

Üreme (Yumurtlama): Yayın balıkları genellikle ilkbahar sonu ile yaz başı arasında (Mayıs–Temmuz) yumurtlar. Su sıcaklığı arttığında, dişi balıklar suyun sığ, bitkili alanlarına binlerce yumurta bırakır. Erkek yayın balığı genellikle yuva yapar ve yumurtaları korur.

Larva Dönemi: Yumurtalar birkaç gün içinde çatlar ve larvalar çıkar. Bu dönemde yavrular çok hassastır ve su sıcaklığı ile oksijen düzeyi çok önemlidir.

Yavru Dönemi: Yavrular büyüdükçe küçük omurgasızlarla beslenmeye başlar. İlk yıllarında hızlı büyürler. Genç yayınlar genelde sığ ve korunaklı alanlarda yaşar.

Erginlik: Yayın balıkları genellikle 3–5 yaşına geldiklerinde cinsel olgunluğa ulaşır. Bu yaştan itibaren üreyebilirler.

Yaşlılık: Uygun ortamda, doğal düşmanlardan uzak yaşarlarsa 20-30 yıl hatta daha uzun süre yaşayabilirler.

Yayın balıkları, yaşam döngüsü boyunca suyun dip kısmında yaşar ve gece aktif oldukları için gözlemlenmeleri zordur.

Yayın balığının tadı ve tüketimi hakkında bilgiler:

Yayın balığının eti, yumuşak, az kılçıklı ve yağlı bir yapıya sahiptir. Lezzeti bakımından birçok kişi tarafından beğenilir, ancak bazıları için tadı ağır veya toprakmsı gelebilir. Özellikle büyük yayın balıklarında bu tat daha belirgin olabilir.

Tüketimi genellikle şu şekildedir:

• Izgara veya fırında: Fileto şeklinde hazırlanarak pişirilir. Etli yapısı sayesinde iyi sonuç verir.
• Tava veya kızartma: Özellikle küçük yayınlar için uygundur.
• Buğulama: Sebzelerle birlikte yavaş pişirme yöntemiyle yumuşak bir lezzet elde edilir.
• Çorba: Bazı bölgelerde yayın balığı çorbası da yapılır.

Ayrıca yayın balığı, protein bakımından zengindir ve omega-3 gibi sağlıklı yağ asitleri içerir. Ancak büyük bireylerde civa gibi ağır metallerin birikme riski bulunduğu için aşırı tüketimi önerilmez. Özellikle nehir ve barajlarda avlanan balıklar için bu husus dikkate alınmalıdır.